Wordt Rob Jetten de nieuwe premier? RUG-wetenschapper: 'Openlijk homoseksuele leider kan ongemak én hoop oproepen'
In dit artikel:
Aan tafel bij Vandaag Inside, vlak voor de verkiezingen, kregen D66-leider Rob Jetten (38) en zijn homoseksualiteit harde grappen en opmerking te verduren; presentatoren maakten seksuele toespelingen en online verschijnen regelmatig homofobe termen. Jetten, verloofd met de Argentijnse hockeyspeler Nicolás Keenan, krijgt zulke reacties al jaren over zich heen, onder meer van rechtse opiniemakers die hem wegzetten als 'woke' of onderdeel van een progressieve elite.
Historicus en politicoloog Stefan Couperus (Rijksuniversiteit Groningen) plaatst die reacties in een bredere context: formeel loopt Nederland sinds het eerste homohuwelijk in 2001 voorop, maar in de alledaagse praktijk is acceptatie onregelmatig. Couperus noemt het "een dubbel verhaal" en stelt dat er een culturele terugslag plaatsvindt — een opleving van nationalistische en traditionele mannelijkheidsidealen, zowel online in de zogenoemde 'manosphere' als binnen conservatieve en religieuze gemeenschappen. Voor sommige kiezers roept Jetten daardoor juist weerstand op omdat hij symbool staat voor een kosmopolitische, progressieve klasse.
Tegelijkertijd is Jetten voor Couperus een teken van normalisering. In tegenstelling tot Pim Fortuyn, die zijn geaardheid expliciet politiek inzette, maakt Jetten zijn homoseksualiteit geen thema; hij behandelt het als vanzelfsprekend onderdeel van zichzelf en reageert zelden persoonlijk op aanvallen — wat zijn positie volgens Couperus strategisch en rustig houdt.
Op internationaal niveau blijven openlijk homoseksuele regeringsleiders zeldzaam (voorbeelden zijn Leo Varadkar, Xavier Bettel en Ana Brnabić), en in veel landen — onder meer Saudi-Arabië, Qatar, Oeganda en Nigeria — is homoseksualiteit nog strafbaar. Dat kan diplomatieke spanningen opleveren, maar Couperus wijst er ook op dat Jettens zichtbaarheid binnen de Europese en wereldpolitiek als soft power kan werken: zonder dat hij het expliciet uitspreekt, belichaamt hij waarden als vrijheid en gelijkheid en kan hij in sommige contexten hoop en bewustwording stimuleren.
Kort gezegd: Jettens openheid veroorzaakt zowel afkeer bij conservatieve groepen als een proces van normalisering en symbolische invloed, wat laat zien dat Nederlandse tolerantie in de praktijk complex en soms tegenstrijdig is.