Wiebe Wieling neemt afscheid als voorzitter van de Elfstedenvereniging: 'It wie bizar en moai tagelyk'
In dit artikel:
Wiebe Wieling neemt na achttien jaar afscheid als voorzitter van de Koninklijke Vereniging de Friesche Elf Steden. Tijdens de pauze van de jaarlijkse ledenvergadering op zaterdag droeg hij het voorzitterschap formeel over aan Jan Bakker. Wieling, die maandag 70 wordt, noemt zijn periode als voorzitter een verrijking van zijn leven: "It hat in geweldige ferriking fan myn libben west."
Wieling staat bekend om zijn toegankelijkheid: verrassingsbezoeken van dorpsbewoners zijn voor hem vanzelfsprekend, hij ziet de functie als een publieke taak. Sinds zijn aantreden in 2007 trok hij bijna negen maanden per jaar volle agenda’s met lezingen, contacten met buitenlandse journalisten en intensief bestuurswerk. Hoewel de Elfstedentocht door klimaatverandering steeds zeldzamer is (de laatste was in 1997 en sommige onderzoekers schatten een kans van bijvoorbeeld eens in 32 jaar), bleef Wieling zich erop voorbereiden dat de Tocht ooit terugkeert.
Zijn koers: aan de voorkant moet de Tocht onveranderd blijven — niet commercieel, vrijwilligersgedragen, met stempels op papier en met de combinatie van toertocht en wedstrijd intact. Tegelijk moderniseerde het bestuur de achterkant van de organisatie drastisch: draaiboeken worden jaarlijks geactualiseerd, rayonplannen up-to-date gehouden en er is intensief voorbereid op veel hogere deelnemersaantallen dan in 1997 (rekening houdend met 25.000–27.000 schaatsers). Technische en logistieke ingrepen omvatten verplichte transponders voor deelnemers, satelliettelefoons voor continu contact tussen bestuur en rayonhoofden, simulaties om routes te optimaliseren (bijvoorbeeld twee verschillende parcours in Sneek) en uitbreiding van klúnplekken en materiaalopslag.
Wieling introduceerde ook maatregelen tegen zogeheten zwartrijden na een incident bij de Randmerentocht in 2012: deelnemers moeten herkenbare hesjes dragen zodat inschrijving controleerbaar is. Voor het eerst stond onder zijn voorzitterschap ook de optie van een officiële en gelijkwaardige vrouwenwedstrijd op de agenda.
Veiligheid bleef een terugkerend thema. Wieling waarschuwt eerlijk dat bij een eventuele Tocht naar verwachting tientallen zwaargewonden van het ijs worden gehaald en dat statistisch minstens één dodelijk slachtoffer niet uitgesloten is. Dat neemt hij mee in de organisatie: medische capaciteit, communicatiemiddelen en crowdmanagement moeten er op berekend zijn, al maakt hij zich zorgen over onvoorspelbaar individueel gedrag van toeschouwers en deelnemers.
De praktische en morele waarden van de Elfstedentocht ziet Wieling als onlosmakelijk verbonden: freonskip (vriendschap), ferbining (verbinding) en lykweardigens (gelijkwaardigheid). Hij benadrukt dat de Tocht mensen tijdelijk buiten bestaande polarisaties plaatst en dat sport verbindend kan werken. Om ook nieuwe generaties met schaatsen kennis te laten maken, ondersteunde de vereniging initiatieven waardoor vorig jaar meer dan de helft van Friese kinderen op de schaats stond.
Persoonlijk vertelt Wieling dat zijn vrouw Jessy een cruciale rol speelde bij zijn betrokkenheid: zij overtuigde hem ooit om als gewoon lid een ALV bij te wonen, waarna zijn bestuurscarrière begon. Wieling, geboren in 1955 in Menaam en opgegroeid in armoede als jongste van zes, voltooide studies in sociale geografie en economie en bekleedde later meerdere onderwijs- en bestuursfuncties. Naast het voorzitterschap van de Elfstedenvereniging vervulde hij diverse nevenfuncties in culturele, bestuurlijke en financiële organisaties.
In voorbereiding op zijn afscheid doorzocht Wieling het archief van Tresoar en digitaliseerde veel materiaal over de Tocht; komende jaar worden de documenten online gezet als naslagwerk. Hoewel hij nu stopt als voorzitter, hoopt hij nog altijd dat er ooit opnieuw een Elfstedentocht komt — ook als die pas valt nadat hij is vertrokken: dan zouden hij en Jessy graag meedoen, zoals ze dat in 1986 deden.