Wie onzin slikt, zal wartaal spreken | LC commentaar
In dit artikel:
Tijdens de recent afgeronde campagne lekten twee PVV-kandidaten, Maikel Boon en Patrick Crijns, heimelijk een door AI vervaardigde afbeelding van een geboeide Frans Timmermans de wereld in. Hun misleiding werd ontmaskerd; partijleider Geert Wilders bood excuses aan maar nam verder geen maatregelen. Dit incident illustreert een breder probleem: AI-systemen die onbedoeld en subtiel desinformatie verspreiden.
Veel commerciële AI-aanbieders proberen betrouwbaarheid te waarborgen door te trainen op geverifieerde bronnen en schadelijke content te filteren. Tegelijkertijd “grazen” veel modellen het open internet en nemen ze mee wat er online staat. Onderzoek van Meduza toonde eerder dit jaar aan dat grootschalige, geraffineerde Russische desinformatie het web overspoelt en zo onvermijdelijk in trainingsdata kan belanden. Daardoor kunnen chatbots onopgemerkt misleidende combinaties van feit en leugen reproduceren, waardoor gebruikers fouten aannemen als waar.
Newsguard concludeerde dat een groot deel van westerse chatbots besmet is met zulke invloeden; gemiddeld zou circa een derde van de antwoorden desinformatie kunnen bevatten, volgens hun analyse. Dat zet de techniek in dienst van geopolitieke beïnvloeding en vergroot het risico op manipulatie van publiek debat.
Europa reageert met regelgeving en investeringen: de AI Act is sinds afgelopen zomer van kracht, een Europese toezichthouder werkt sinds twee maanden en er is ongeveer 200 miljard euro uitgetrokken voor een Europese AI-infrastructuur. Amerikaanse leveranciers verzetten zich vaak tegen strikte regels en sommige politieke stemmen, met name uit de VS, verzetten zich tegen overheidsinterventie in wat “waarheid” zou zijn.
Het PVV-incident is dus niet slechts een campagnekuip; het is een praktisch voorbeeld van hoe verontreinigde online bronnen AI-systemen kunnen corrumperen, en waarom toezicht, transparantie over datasets en investeringen in betrouwbare infrastructuur cruciaal zijn om democratische informatie-ecosystemen te beschermen.