Was Esmée van Eeghen een nymfomaan, een tweede Mata Hari of Hannie Schaft? 'Lariekoek'
In dit artikel:
Hessel de Walle (66) uit Dokkum heeft ondanks zijn voornemen om geen boeken meer over de Tweede Wereldoorlog te schrijven, een nieuwe publicatie uitgebracht over Esmée van Eeghen (1918-1944), een controversiële Nederlandse verzetsstrijdster uit Friesland. Van Eeghens reputatie was lange tijd omgeven door mythen; ze zou een dubbelrol hebben gespeeld door zowel verraad te plegen als een relatie te onderhouden met een Duitse Wehrmacht-officier. Pas tachtig jaar na haar executie kreeg ze eerherstel.
Van Eeghen, afkomstig uit een welgestelde Amsterdamse familie, verhuisde tijdens de oorlog vanwege de liefde naar Leeuwarden. Veel beeldvorming over haar – onder andere dat ze een femme fatale en een soort Nederlandse Mata Hari zou zijn geweest – noemt De Walle onjuist en overdreven. Na grondig eigen onderzoek, waarbij hij schoolrapporten, archieven en persoonlijke brieven bekeek en nabestaanden sprak, bracht hij een genuanceerder beeld naar voren. Zo was haar jeugd allesbehalve zorgeloos, waren onthullingen over haar vader niet gestaafd en werd ook haar vermeende grote aantal geredde Joodse kinderen en piloten flink aangedikt.
Hoewel Van Eeghen onmiskenbaar een verzetsheld is, overdrijft de populaire media haar heldendaden en de mate van verraad. De vermeende langdurige relatie met een Duitse officier kwam neer op zo’n elf dagen, wat niet ongebruikelijk was onder verzetsvrouwen. Haar leven bleek boeiender dan de meeste: ze onderging een abortus in Zwitserland, handhaafde haar onafhankelijkheid tegenover mannen en werd uiteindelijk verraden met een ‘Judaskus’, wat doet denken aan het lijdensverhaal van Jezus.
Dankzij De Walles eerdere werk over Friese verzetsvrouwen kreeg Van Eeghen eindelijk erkenning; haar naam is toegevoegd aan het monument in het Fries Verzetsmuseum en er komt een gedenksteen op de plek van haar executie in Groningen. De Walle benadrukt dat hiermee recht wordt gedaan aan haar verhaal.
Hoewel hij dit laatste boek over oorlogsthema’s noemt, werkt De Walle al aan een Friese vertaling van Noord-Samische poëzie, waarmee hij een nieuw literaire weg inslaat.