Wandelen op Zorgvlied: tussen Brood en Shaffy groeit de stilte
In dit artikel:
Op een hete vrijdagmiddag bezoekt de auteur begraafplaats Zorgvlied aan de Amstel in Amsterdam-Zuid, ingegeven door een oude nieuwsgierigheid en het gemis dat hij eerder niet bij de crematie van gitarist Dany Lademacher kon zijn. Zorgvlied, in gebruik sinds 1870 en gevestigd als particulier initiatief met een elitaire inslag, is inmiddels gemeentelijk bezit van Amstelveen en rijksmonument. De plek functioneert evenzeer als gedenkpark en wandelpark: kronkelpaden, hoge bomen en onverwachte doorkijkjes nodigen uit om te dwalen en te ontdekken.
Vooraf had de bezoeker een plattegrond met een lijst bekende overledenen gedownload—maar ter plekke laat hij die deels los. In plaats van een strak afgewerkt overzicht ontstaat een wandeling langs persoonlijke verhalen en tastbare herinneringen. Sommige graven zijn sober en ingetogen, andere zijn uitbundig versierd met objecten die verwijzen naar het leven en werk van de overledene. Zo is het graf van Annie M.G. Schmidt vrolijk aangekleed met dansende letters, giraffen en honderden pennen van lezers; Leen Jongewaard ligt onder een eenvoudige zuil; en bij Ramses Shaffy staat een korte, krachtige aanwijzing om te leven.
De auteur loopt langs graven van uiteenlopende Nederlanders: Bobby Farrell van Boney M., wiens graftekst refereert aan zijn grootste hit; Kerwin Duinmeijer, het 15-jarige slachtoffer van een racistische moord; Liesbeth List en Herman Brood, wiens as onder een grote engel ligt omgeven door persoonlijke attributen zoals schilderijtjes en een lp. Ook ontmoet hij monumenten die andere kwaliteiten laten zien, zoals het futuristische monument voor astronaut en duurzaamheidspleitbezorger Wubbo Ockels, waarin zijn wetenschappelijke en ecologische nalatenschap een visuele vorm krijgt.
Zorgvlied biedt een doorsnede van de Nederlandse cultuur- en politiekgeschiedenis: van schrijvers en cabaretiers als Seth Gaaikema, Heere Heeresma en Harry Mulisch tot politici als Hans van Mierlo en Ed van Thijn, en kunstzinnige makers als Martin Bril en Piet Römer. De schrijver reflecteert op wat deze begraafplaats zegt over voortleven: niet alleen als fysieke herinnering, maar vooral door wat zij hebben nagelaten—stemmen, boeken, liedjes en beelden die blijven spreken.
Aan het eind van de wandeling overvalt een mengeling van rust en melancholie. Zorgvlied is te groot om volledig te doorgronden; dat onvolledige zoeken versterkt juist de indruk dat de plek een openluchtarchief is waarin elk graf een mini-verhaal bewaart. Praktische informatie: Zorgvlied (Amsteldijk 273) is dagelijks te bezoeken; doordeweeks van 9.00–17.00 uur (woensdag tot 20.00), in het weekend 10.00–17.00. Af en toe worden rondleidingen georganiseerd; actuele gegevens zijn te vinden op zorgvlied.amstelveen.nl.