Wandelen op begraafplaats Zorgvlied: tussen Herman Brood en Ramses Shaffy groeit de stilte
In dit artikel:
Op een snikhete vrijdagmiddag bezoekt de auteur begraafplaats Zorgvlied aan de Amsteldijk in Amsterdam-Zuid, gedreven door nieuwsgierigheid en een gemis aan een eerder gemiste crematie. Zorgvlied, in gebruik sinds 1870 en nu rijksmonument, begon als particulier, enigszins elitair initiatief maar functioneert vandaag als gedenkpark en wandelpark waar geschiedenis, kunst, politiek en entertainment samenkomen.
In plaats van systematisch af te werken, besluit de schrijver de geplande lijst met beroemde graven deels los te laten en zich te laten leiden door de slingerende paden en machtige bomen. Die sfeergedreven indeling maakt Verdwaald raken bijna de bedoeling; de plek nodigt uit tot langzaam rondwandelen en naar sporen zoeken. Elk graf fungeert als een openluchtarchief: eenvoudige grafzuilen en sierlijke monumenten roepen verhalen op over leven, werk en tijdsgeest.
Verschillende opvallende begraafplaatsen passeren de revue. Het sobere graf van Leen Jongewaard roept herinnering op aan een lied; het uitbundige monument van Annie M.G. Schmidt bevat kleurrijke steentjes, speelgoedgiraffen en honderden pennen — stille hulde van generaties lezers. Bobby Farrell van Boney M. ligt meer in de schaduw, met verwijzingen naar zijn roem als frontman. Kerwin Duinmeijers graf herinnert aan een tragische, raciaal beladen moord in 1983; zijn steen draagt een boodschap die later inspiratie vormde voor het nummer Zwart Wit van Frank Boeijen.
Beroemde makers en publieke figuren liggen hier dicht bijeen: Ramses Shaffy (op wiens graf een enkel woord prijkt), Liesbeth List, Herman Brood — wiens as onder een reusachtige, grijze engel ligt en waar schilderijtjes, drank en platen laten zien hoe zijn chaos en iconische leven voortleven — en Wubbo Ockels, wiens monument met een gestileerde vlieger en verwijzingen naar zonnepanelen zijn rol als astronaut, natuurkundige en duurzaamheidsvoorvechter weerspiegelt. Ook namen als Seth Gaaikema, Ursul de Geer, Hans van Mierlo, Ischa Meijer, Martin Bril, Joop Doderer en Harry Mulisch passeren; sommige graven zijn sober, andere voorzien van borstbeelden of persoonlijke attribuutjes die de nalatenschap voelbaar maken.
De auteur benadrukt dat Zorgvlied geen louter plek van rouw is, maar een plek waar nalatenschap en publieke herinnering elkaar ontmoeten. De combinatie van verschillende disciplines — literatuur, muziek, politiek, sport — maakt duidelijk hoe de overledenen op uiteenlopende manieren iets hebben nagelaten: stemmen, werken, liederen en beelden die blijven spreken. De wandeling wekt rust en melancholie en laat de bezoeker met het gevoel achter dat het park te rijk is om in één bezoek te bevatten; vaak is het genoeg om zonder plan rond te lopen en toch geraakt te worden.
Praktische informatie: Zorgvlied is dagelijks toegankelijk (doordeweeks doorgaans 9.00–17.00 uur, woensdagavond langer; weekenden vanaf 10.00 uur), en er worden af en toe rondleidingen georganiseerd. Meer informatie is te vinden op zorgvlied.amstelveen.nl.