Wachtlijsten en personeelstekort: krijgt elke Friese baby straks nog kraamzorg?
In dit artikel:
De kraamzorg in Nederland staat onder grote druk door een nijpend personeelstekort, met gevolgen voor de hele geboortezorgketen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) onderzocht in 2023 en 2024 negen verloskundige samenwerkingsverbanden (VSV’s) en concludeert dat er door gebrek aan kraamverzorgenden steeds vaker knelpunten ontstaan: ziekenhuizen kennen bevalstops, wachtlijsten groeien en de landelijke dekking van kraamzorg verslapt, terwijl vrouwen recht hebben op minimaal 24 uur kraamzorg.
In enkele regio’s, zoals Utrecht en deze zomer ook Friesland, leidt het tekort tot lange wachtlijsten; sommige ouders staan niet eens ingeschreven bij een kraambureau en hebben bij de geboorte nog geen afgesproken zorg. Door intensief bellen en flexibiliteit van bureaus is voorkomen dat pasgeborenen helemaal zonder kraamzorg kwamen te zitten, maar zoals Welmoed Hemeltjen van coöperatie Geboortekracht zegt: „de bodem is wel bijna bereikt.” Omdat er weinig aanbieders in bepaalde steden overblijven, lopen stedelijke problemen extra uit de hand.
De hoeveelheid kraamzorg wordt al teruggeschroefd: waar vroeger acht tot tien dagen zorg gebruikelijk was, is dat nu vaak gereduceerd tot zes dagen, en opstartzorg in late avond en nacht is geschrapt. Dat betekent dat verloskundigen meer praktische taken op zich nemen en dat vrouwen soms langer in het ziekenhuis moeten blijven omdat er geen kraamhulp thuis beschikbaar is, wat de druk op ziekenhuiscapaciteit vergroot. In acute situaties maken ziekenhuizen nog wel plaats voor bevallingen, maar voor geplande gevallen moeten verloskundigen soms op zoek naar een andere locatie.
Oorzaken zijn structureel: de gemiddelde leeftijd van kraamverzorgenden is hoog, de instroom van jongeren blijft achter en de beloning werkt wervingsinspanningen tegen. Vooral kwetsbare gezinnen — mensen met beperkte taal- of digitale vaardigheden en minder netwerk — lopen het risico tussen wal en schip te vallen. Een snelle oplossing is niet in zicht; regionale samenwerkingsverbanden en belangenorganisaties overleggen nu om waar mogelijk te sturen en prioriteiten te stellen, maar de situatie blijft precair.