Waar of niet waar? Studenten onderzoeken 'claims' van politici tijdens Factcheck Marathon

In dit artikel:

In het Mediahuis‑gebouw in Leeuwarden vonden dinsdag en woensdag de eerste Factcheck Marathon plaats, een initiatief van het Media Investigation Lab van NHL Stenden samen met de Thorbecke Academie, MICA en de Leeuwarder Courant. Ruim dertig studenten uit verschillende opleidingen werkten in duo’s achter laptops en met teveel koffie en chips aan het verifiëren van uitspraken uit recente verkiezingsprogramma’s en debatten.

De aanleiding is zorgen over gebrekkige mediawijsheid in het hoger onderwijs: studenten consumeren veel nieuws en sociale media, maar vaak oppervlakkig, zeggen de organisatoren. De marathon moest hen laten zien hoe je claims systematisch controleert: niet elk oordeel is te factchecken, maar feitelijke beweringen en statistieken zijn dat wel. Deelnemers leerden bronnenkritiek te hanteren, achter cijfers te kijken en te letten op framing en definities die de uitkomst kunnen vervormen. Zoals begeleider Sam Vledder opmerkte: "Het CBS is hier iedereens beste vriend geworden."

Praktische voorbeelden toonden het nut van de oefening. Een VVD‑claim over acceptatie van homoseksualiteit in Amsterdam bleek alleen op bepaalde wijken te slaan en niet representatief voor heel Nederland; een SP‑cijfer over wachtrijen voor verpleeghuizen was verouderd (20.000 versus actuele 18.000, met een dalende trend). Studenten ontdekten dat politici soms doelbewust begrenzingen of andere definities gebruiken om percentages aan te scherpen, en dat achterhaalde of verkeerd gepresenteerde cijfers misleidend kunnen werken. Ook waarschuwden ze voor blind vertrouwen in AI‑gegenereerde informatie.

De bevindingen van de marathon worden gepubliceerd op factcheckmarathon.nl. Organisatoren zien het evenement als leerervaring en pleiten ervoor dat factchecking structureel in het hoger onderwijs terugkomt — en dat dergelijke controles bij voorkeur vóór verkiezingen plaatsvinden.