Vroege eikels zijn feestmaal voor dieren, maar noodkreet van bomen

In dit artikel:

De eiken laten dit jaar vroeg en massaal hun vruchten vallen, een feestmaal voor reeën en vogels maar een alarmsignaal voor de bomen zelf. Boswachter Paula Swinkels (Landgoed Oranjewoud, Fryslân) ziet lege plekken in het bladerdek: "Die kroon hoort helemaal dicht te zijn, maar je kijkt er recht doorheen." Wat eerst op een mastjaar leek, is volgens haar stressreactie: de bomen denken dat ze gaan sterven en zetten nog één keer veel eikels uit om nakomelingen te verzekeren.

Oorzaken zijn een samenloop van factoren: een uitzonderlijk droge en warme lente, een zomerse neerslagtekort van circa 45 mm en een steeds zuurdere bodem. Door verzuring en droogte is het bodemleven verzwakt en levert bladresten minder voeding, waardoor bomen eerder blad afstoten om verdamping te beperken. Dat vergroot kwetsbaarheid: in uniforme productiebossen kunnen keverplagen toeslaan, in recreatiebossen bestaat meer gevaar op vallende takken.

Staatsbosbeheer en provincie Fryslân proberen het bos robuuster te maken door meer soorten en leeftijden door elkaar te laten groeien, kalk te strooien tegen verzuring en bladrijke, makkelijk afbreekbare soorten te planten om het bodemleven te voeden. De lage grondwaterstand is lastiger: het Nederlandse watersysteem is ingericht op afvoer en veranderingen vergen samenwerking met landbouwers die vaak juist een laag grondwaterpeil willen. Swinkels waarschuwt: de bomen staan nog niet op omvallen, maar het is geen probleem om tien jaar uit te stellen.