Voorkom tweedracht, sluit vrede | column Wim Beekman

In dit artikel:

Op een Filosofie-scheurkalender trof de auteur een opmerkelijke tekst van Erasmus uit 1521: volgens de humanist moet men niet altijd openlijk de waarheid verkondigen als dat tweedracht zaait. Erasmus, die vier jaar na Maarten Luther leefde in een tijd van religieuze splijting, koos bewust voor verzachting boven het stelpen van tegenstanders met absolute waarheden. De schrijver plaatst die houding tegen de achtergrond van de gewelddadige religieuze conflicten van de zestiende en zeventiende eeuw — inclusief de Tachtigjarige Oorlog — en betoogt dat het nastreven van “dé waarheid” vaak leed veroorzaakt.

De auteur trekt de les door naar hedendaagse situaties: persoonlijk conflict ontspoort doordat elk zijn eigen beleving en emoties als absolute waarheid ervaart; kerkelijke ruzies en familiebreuk zouden minder vaak voorkomen als mensen terughoudender waren met het claimen van hun gelijk. Ook geopolitieke conflicten — hij noemt Israël-Palestina en Rusland-Oekraïne — vergelijkt hij met burenruzies over eigendom: conflicten vol wederzijdse waarheden en gekleurde emoties.

De kernboodschap is praktisch en ethisch: kleine emoties kunnen de grote vrede ondermijnen. In de aanloop naar kerst roept de schrijver op om Erasmus’ afweging te laten spreken — kies waar mogelijk vrede boven het afdwingen van je gelijk en begin die inspanning binnen je eigen kring.