Steken dealers vuurwerk af om te laten weten dat er nieuwe drugs zijn?
In dit artikel:
Een hardnekkig gerucht dat al jaren rondgaat: drugsdealers zouden buiten de jaarwisseling vuurwerk afsteken om klanten te laten weten dat er nieuwe partijen verkrijgbaar zijn. Het verhaal kwam weer ter sprake tijdens een redactievergadering, waarna de journaliste het liet natrekken bij politie, lokale politici, gebruikers en een specialist in broodje‑aapverhalen.
De politie in Noord‑Nederland: bekend met de vraag, maar geen bewijs. Ook gemeenten zoals Noardeast‑Fryslân kregen signalen maar troffen niets concreets aan. Interviews met twee mensen uit de drugswereld — één die zichzelf op papieren als ‘dealer’ invult en een regelmatige gebruiker — leverden hetzelfde beeld op: zij kenden het fenomeen niet en noemen apps als Telegram of onderling contact als veel efficiëntere verkoopkanalen. Gebruikers spreken liever op plekken zonder camera’s dan af te gaan op knallen.
Historisch en geografisch blijkt het verhaal geen exclusief Fries verschijnsel. Meldingen bestaan sinds minstens 2019 (onder meer Holten) en duiken op in verschillende Nederlandse plaatsen zoals Vollenhove en Uithuizen. Onderzoeker Peter Burger (Universiteit Leiden), die onderzoek doet naar journalistiek en broodje‑aapverhalen, plaatst het fenomeen in een breder, internationaal kader: varianten bestaan al jaren in Engeland, Australië en vooral Italië. Hij wijst op een mogelijke culturele bron via de tv‑serie Gomorra (seizoen 4, 2019), waarin vuurwerk als signaal voorkomt. Oudere mythen — bijvoorbeeld dievenstekens op huizen — vertonen vergelijkbare patronen van herhaling en aanpassing door de tijd heen.
Waarom blijft het verhaal leven ondanks gebrek aan bewijs? Burger geeft twee verklaringen: het vult een verklaring voor vuurwerkgebruik buiten Oud en Nieuw en het heeft een sociale functie — waarschuwen, zorgen uiten of je eigen kennis etaleren. Bovendien is het moeilijk om iets definitief te weerleggen: als negatieve bewijzen ontbreken, kan een gerucht blijven voortbestaan. Sociale media en mond‑tot‑mondpropaganda versterken zulke verhalen en maken ze soms groter dan ze zijn.
Kortom: het signaal‑vuurwerk als dealerscode circuleert wijd en vaak, maar blijft een onbewezen mythe. Praktische redenen (mobiele telefoons, versleutelde apps), politieonderzoeken en getuigen uit de gebruikerswereld wijzen erop dat de kans dat het systeem echt gebruikt wordt klein is. Het verhaal verklaart wel waarom mensen in verontrustende situaties snel geneigd zijn plausibele verklaringen te delen en door te vertellen.