Politiek theater als aanklacht tegen onrecht en vernedering

In dit artikel:

Recensie van Wiggele Wouda over A plastic state of mind van Het Nationale Theater: een indringend theaterstuk dat de misstanden rond jonge vrouwen tijdens de Liberiaanse burgeroorlog blootlegt. Het stuk plaatst zich in het spoor van de viral documentaire Kony2012 (maart 2012) qua thematiek — het recruteren, isoleren en hersenspoelen van jongeren — maar verplaatst de actie naar Liberia tijdens de oorlog van circa 1999–2005, waar rebellen onder leiding van Charles Taylor meisjes als seksslavinnen en strijders inzetten.

Centrale figuur is het vijftienjarige meisje Babygirl (krachtig gespeeld door Kimberly Agyarko Obeng). Zij en andere vrouwelijke gevangenen worden in rangnummers aangeduid, seksueel misbruikt en onder druk gezet om te vechten en wraak te nemen. Het drama toont onverbloemd het proces van ontmenselijking en beïnvloeding door de rebellenomgeving. De vijf zwarte actrices laten meer zien dan hun rollen alleen: hun zwijgende blikken en lichaamstaal vormen een stil, menselijk protest tegen het onrecht en maken de machteloosheid zichtbaar.

Een opvallend tafereel is het voorlezen uit een biografie van Bill Clinton — Babygirl is de enige die lezen kan — waarmee het stuk ook een verbinding legt tussen oorlogsmisbruik en machtsmisbruik in bredere, wereldwijde contexten. In het licht van recente onthullingen rond Jeffrey Epstein geeft die scène extra lading: seksueel misbruik en uitbuiting zijn niet alleen kenmerken van oorlogsgeweld, maar ook van machtsverhoudingen elders.

A plastic state of mind is een bewerking van Danai Gurira’s Amerikaanse toneelstuk Eclipsed en wordt door Wouda bestempeld als gedurfd en noodzakelijk politiek theater. De voorstelling verdiende volgens de criticus een groter fysiek en publiek podium — in de kleinere zaal tonen soms zichtbaar beperkingen van speelruimte — zodat de urgente emoties en de oproep tot gewetensdwang sterker zouden doorklinken. De uitvoering in De Lawei trok 123 bezoekers.