Politici hebben de Raad van State nodeloos gepolitiseerd

In dit artikel:

Na enkele negatieve adviezen van de Raad van State hebben PVV en BBB het instituut aangevallen, met name in hun verkiezingsprogramma’s waarin zij pleiten voor minder 'politieke benoemingen' in de adviesafdeling. De Raad van State, in 1531 ingesteld door Karel V, speelt nog steeds een centrale rol: de Grondwet vereist een advies bij elk wetsvoorstel en hij fungeert tevens als hoogste bestuursrechter. Ondanks de kritiek bestaat de adviesafdeling vooral uit rechters, advocaten en rechtsgeleerden; van de vijftig staatsraden plus zeventien in bijzondere dienst zijn er slechts vier beroepspolitici.

De directe aanleiding voor de onvrede waren kritische adviezen over wetsvoorstellen van PVV- en BBB-ministers, vooral op het terrein van asiel (PVV) en landbouw (BBB). Volgens de schrijver ligt het probleem echter deels bij de coalitie achter kabinet-Schoof zelf: door beleidsstandpunten af te wentelen op een mogelijk negatief advies van de Raad heeft de coalitie het gewicht van dat instituut vergroot en het onbedoeld gepolitiseerd. De Raad van State blijft geen politiek orgaan; zijn adviezen behoren serieus te worden meegewogen, maar kabinet en Tweede Kamer behouden het politieke primaat om anders te beslissen. Het voorstel om het bestuursrecht van de Raad af te splitsen en de oproep tot minder 'politieke' benoemingen richting adviesafdeling lossen het fundamentele spanningsveld tussen juridische toetsing en politieke verantwoordelijkheid volgens de auteur niet op.