'Nomadisch monument' voor burgerslachtoffers Gaza in De Harmonie in Leeuwarden. 'Uit medemenselijkheid'
In dit artikel:
In de foyer van stadsschouwburg De Harmonie in Leeuwarden staat tot 22 november een ‘nomadisch monument’ voor de slachtoffers in Gaza. Het werk, opgezet door een groep kunstenaars en architecten uit Den Haag onder leiding van Ingrid Rollema (medeoprichter van de Hope Foundation), bestaat uit 43 drie meter hoge zuilen van vilt die ruwweg de vorm van de Gazastrook volgen. Ze zijn geplaatst op een kaart van Den Haag, zodat het relatief kleine oppervlak waarin 2,4 miljoen mensen samenleven scherp zichtbaar wordt — met het Vredespaleis prominent aanwezig als bewuste verwijzing naar ‘de stad van recht en vrede’.
Aan de voet van elke zuil ligt een zak meel — een verwijzing naar voedsel dat vaak niet de Gazastrook binnenkomt — en op houten panelen worden streepjes gekerfd: groepen van vijf streepjes markeren individuen die zijn omgekomen door geweld. Rollema wil dagelijks, op basis van de dodentellers van het Rode Kruis, nieuwe kerfjes toevoegen; het ritueel vindt elke dag om vijf uur plaats en beoogt zo individuele levens zichtbaar en niet-anoniem te maken. Het project moet in totaal ruimte bieden voor de circa 64.000 geregistreerde doden sinds het begin van de Israëlische aanvallen na 7 oktober 2023, en verwijst er ook naar dat er nog velen onder het puin liggen.
Het monument reist eerder langs Den Haag en Den Bosch en gaat nog naar Deventer, Leuven, Gent, Parijs en Barcelona. In Leeuwarden werd het naar de schouwburg gehaald op initiatief van triënnale Arcadia en festival Explore The North; er is aanvullend programma met lezingen en gesprekken om context te bieden.
Niet iedereen staat onverdeeld achter het werk. Bij de ingang protesteert onder anderen predikant Alfons van Vliet, die stelt dat onder de herdachte doden ook veel Hamas-strijders zitten en vindt de installatie daarom problematisch. Rollema wijst erop dat het Rode Kruis geen onderscheid maakt tussen burgers en strijders in zijn tellingen en benadrukt de complexiteit van oorlogssituaties waarin civiele en militaire structuren door elkaar lopen. Schouwburgdirecteur Siart Smit benadrukt dat het project niet bedoeld is als politiek pamflet maar als oproep tot aandacht en medemenselijkheid. Rollema zegt dat het monument bij vrede teruggegeven en gerecycled zal worden.