Militaire coup van Bouterse tekende het leven van Jörgen Raymann (59): 'Mijn vader kwam thuis met verstandelijk vermogen van een 8-jarige'
In dit artikel:
Jörgen Raymann (59) leeft al zijn hele leven tussen twee werelden: Suriname, waar hij als baby naartoe verhuisde en opgroeide, en Nederland, waar hij later studeerde en beroemd werd als cabaretier en tv-maker. De onafhankelijkheidsdag van Suriname (25 november 1975) herinnerde hij als een feestelijke belofte van een nieuw begin; de jaren daarna brachten echter snel economische neergang, corruptie en vooral politieke onrust. De militaire coup van 1980 veranderde zijn gezin ingrijpend: er waren schoten, arrestaties en angst op straat, en zijn vader – een prominente accountant – werd herhaaldelijk vastgezet en onder druk gezet. Door die stress kreeg zijn vader een inzinking en hersenbeschadiging; later overleed hij aan kanker. Raymann spreekt nog steeds met emotie over die verliezen; zijn zus stierf plotseling op 23‑jarige leeftijd, wat hem diep trof.
Raymanns moeder is volgens hem de belichaming van veerkracht: ze woont vlakbij in Almere en, op 86-jarige leeftijd, is ze voor hem het symbool van doorzetten na tegenslag. Met zijn vrouw Sheila overweegt hij steeds vaker terug te keren naar Suriname, al dan niet permanent of tijdelijk in de winter; tegelijk voelt hij zich stevig verankerd in Nederland. Hij is actief in Nederlandse instituties (onder meer het Nationaal Comité 4 en 5 mei en voormalig bestuurslid van het Oranje Fonds) en benadrukt dat hij zich “honderd procent onderdeel” van de samenleving voelt, ook al merkt hij een verharding van het debat en een groeiende vijandigheid richting mensen met een migratieachtergrond.
Zijn loopbaan begon deels in Suriname: na teleurstellende studiejaren in economie, rechten en bestuurskunde vond hij zijn draai in de horeca en begon hij als stand‑up in een restaurant, wat zijn populariteit in Suriname lanceerde. Het typetje Tante Es, ontstaan voor een goedkope reclamespot, groeide uit tot een publiekstrekker en bracht de warme, familiegerichte kant van de Surinaamse cultuur naar Nederland. In Nederland brak hij door bij programma’s als Raymann is laat (vanaf 2001), waarbij hij meerdere typetjes (zoals Tante Es, Edsel en Achmed/Ahmed) gebruikte om humoristisch maatschappijkritiek te leveren — vaak over taal, identiteit en vooroordelen. Raymann erkent dat stereotypen en “woke”-discussies gevoeliger zijn geworden; hij vindt dat artiesten moeten meegroeien met die veranderende grenzen, maar wil in het theater ook de vrijheid houden om typetjes te gebruiken om absurditeten aan te tonen.
Persoonlijk verhaal en professionaliteit lopen door elkaar: verlies en verantwoordelijkheid voor zijn moeder dwongen hem vroeger tot volwassen keuzes; hij stopte met destructief gedrag en bouwde een carrière op die zijn moeder financieel ontlastte. In 1990 verhuisden zijn ouders naar Nederland, waar zijn vader therapie kreeg en later stierf; Raymann bracht zijn as naar Suriname. Met Sheila heeft hij twee dochters, Melody en Jahlisa. Zijn afscheidwensen weerspiegelen zijn dubbele binding: hij wil gecremeerd worden en zijn as zowel in de Surinamerivier als in de Amstel en het IJsselmeer uitstrooien.
Vanaf 2 april (op de verjaardag van zijn vader) start Raymann weer in het theater met zijn nieuwe show Welkom thuis waar niemand op je zit te wachten, een voorstelling over waar je je thuis voelt. Hij belooft daarin Tante Es terug te brengen en het publiek mee te nemen in zijn zoektocht naar identiteit, verbondenheid en humor tussen twee landen. Zijn verhaal is er een van culturele dubbelheid, familietrauma en een poging om met satire en menselijkheid bruggen te slaan tussen Suriname en Nederland.