Krijg je straks hoofdpijn van je aflossingsvrije hypotheek? Problemen met de Belastingdienst liggen voor sommigen op de loer

In dit artikel:

Vereniging Eigen Huis waarschuwt dat veel Nederlandse huiseigenaren met een aflossingsvrije hypotheek vanaf 2031 in de problemen kunnen komen met de Belastingdienst. De kern van het probleem is de fiscale limiet van maximaal 30 jaar renteaftrek die minister Gerrit Zalm in 2001 invoerde; wie voor 2001 een aflossingsvrije lening had mocht nog tot 2031 rente aftrekken. Na die datum moeten huiseigenaren zelf kunnen aantonen dat zij nog recht hebben op hypotheekrenteaftrek — een taak waar velen niet op zijn berekend.

Aflossingsvrije hypotheken zijn sinds eind vorige eeuw populair geweest omdat ze gedurende vaak 30 jaar alleen rente vragen, wat de maandlasten laag houdt en de aftrek maximaal benut. In de praktijk blijken echter veel hypotheken in die periode te zijn aangepast: oversluiten, verhogingen voor verbouwingen, tweede hypotheken bij scheiding of overlijden, enzovoort. Daardoor is het vaak onduidelijk welk deel van een lening nog binnen de 30‑jaarsregel valt. Het artikel illustreert dit met het voorbeeld van “Truus en Piet”: een oorspronkelijke lening uit 1998 en een verbouwing in 2008 leiden tot lastige vragen over welk deel wanneer nog aftrekbaar is — en dat hangt af van of er in 2008 een aparte tweede hypotheek werd afgesloten of dat de eerste lening werd overgesloten.

Eigen Huis en ook onderzoeksbureau Panteia (die al in 2019 waarschuwde) wijzen erop dat geen enkele organisatie — Belastingdienst, banken of hypotheekadviseurs — een volledig overzicht heeft van iemands hypotheekgeschiedenis. Dat maakt het onredelijk volgens Eigen Huis om die bewijslast bij individuele burgers neer te leggen. Tegelijkertijd kampt de Belastingdienst met capaciteits- en automatiseringsproblemen, waardoor conflicten tussen belastingplichtigen en de fiscus moeilijk en tijdrovend kunnen worden.

Als oplossingsrichting pleit Eigen Huis ervoor om de 30‑jaarstermijn los te laten of dit onderwerp in de kabinetsformatie mee te nemen wanneer partijen de renteaftrek geleidelijk willen afbouwen. Op de lange termijn raakt de kwestie vanzelf uit beeld: omdat sinds 2013 renteaftrek alleen nog geldt voor hypotheken die in 30 jaar worden afgelost, zullen na 2043 geen aflossingsvrije leningen meer voor aftrek in aanmerking komen. Tot die tijd echter lopen naar schatting grote groepen huiseigenaren het risico op fouten in hun aangifte en daaropvolgende discussies met de Belastingdienst. Volgens onderzoek heeft ongeveer twee derde van de hypotheeknemers (gedeeltelijk) een aflossingsvrije component, wat de schaal van het potentiële probleem benadrukt.