Jaap Krol: Frysk boekewikegeskink 'in prachtkado'

In dit artikel:

Van 8 tot en met 16 november is het weer Fryske Boekewike; als kadoboek schreef Anne-Goaitske Breteler Oan ’e ein fan De Oere, een klein, indringend familieportret dat zich afspeelt in De Oere bij Moddergat. Centraal staat de familie Zwart: vader Andries (1898-1971) heeft zijn vier kinderen — Pieter (1923-2004), Wytske (1925-2011), Jan (1934-2019) en Dirk (1941-2018) — opgevoed volgens streng gereformeerde normen. De volwassenen wonen decennialang samen op een bescheiden boerderij; ‘familie’ betekent hier niet een uitgebreide clan maar vier mensen die het huishouden en de taken delen.

Pieter keerde na jaren als student en kamerbewoner in Amsterdam pas na zijn pensionering in 1988 terug; als oudste moest hij aanvankelijk het keurige, maatschappelijke succes uitbeelden, terwijl hij in werkelijkheid een eenvoudige baan had bij de expeditieafdeling van dagblad Trouw. Breteler zet fraai de onderlinge verschillen neer: de geleerde en stugge Pieter, de praatgrage kleermaker-ondernemer Jan, de zorgzame Wytske en de eenvoudige boer Dirk met zijn intuïtieve werkwijze. Die contrasten bestaan onder een gemeenschappelijk dak en zijn gevormd door de ethiek en soberheid die vader Andries doorgaf.

Het verhaal gaat minder over een gemiste emancipatie dan over identiteit — familie-, kerk-, dorps- en agrarische identiteit die samen een complex web vormen. Breteler doorbreekt romantische clichés over de plattelandsman en biedt een helder, ingetogen portret dat ruimte laat voor reflectie. Een aardig cadeau voor de Boekewike; vakkundig geschreven en stilistisch mooi.