Inhoud is belangrijk, maar onderschat het belang van sfeer niet in de formatie

In dit artikel:

Als verkenner Wouter Koolmees zijn rapport heeft ingeleverd en de Kamer daarover heeft gedebatteerd, begint het echte formatiewerk: informateur(s) gaan met onderhandelingsteams om de tafel. Naast inhoudelijke compromisvorming is er volgens de redactie een vaak onderschatte voorwaarde voor succes: goede persoonlijke verhoudingen tussen politici. Die vergroten de bereidheid elkaar iets te gunnen en maken vastlopen in details minder waarschijnlijk.

De fysieke locatie en de inrichting spelen daarbij een rol. De onderhandelingen vinden ditmaal plaats in het tijdelijke Tweede Kamergebouw, in een onopvallend achterafkamertje met systeemplafond — niet direct stimulerend voor informele contacten. Sinds zo’n twintig jaar groeit het besef dat ruimte en sfeer het soort politiek beïnvloeden: de nieuwe, ruime Kameropstelling verving de krappe, tegenover elkaar geplaatste bankjes die vroeger de gesprekken en confrontaties anders kleurden.

Informele momenten — wandelgangen, schorsingen, gezamenlijke terugreis of zelfs overnachtingen — blijken cruciaal om vertrouwen en persoonlijke band te bouwen. Dat idee speelde ook mee in 2007 toen informateur Herman Wijffels een ronde tafel en onderhandelingen op landgoed Lauswolt organiseerde om CDA en PvdA dichter bij elkaar te brengen. Daarna maakten andere informateurs regelmatig gebruik van landelijke locaties zoals het Johan de Witthuis en landgoed Zwaluwenberg.

Kortom: de nieuwe informateur moet niet alleen teksten en akkoorden smeden, maar actief ruimte scheppen voor menselijke ontmoeting, zodat partijen de campagneanimus achter zich laten en er een stabiel kabinet kan ontstaan dat mogelijk de volledige regeerperiode uitzit.