'Hun Israël is een fantasieland dat in werkelijkheid niet bestaat' 

In dit artikel:

Martine van den Berg debuteert met de roman De genesis van het verraad, een informerend fictiewerk over persvrijheid in het hedendaagse Israël. Van den Berg, die archeologie en religie in Jeruzalem studeerde en ongeveer tien jaar in het Midden-Oosten verbleef, verweeft persoonlijke ervaring met uitgebreide achtergrondresearch. Eerder publiceerde ze non-fictie over crises en rampen (Ontrafeld).

Het verhaal speelt in maart 2024, midden in de nasleep van de gruwelijke 7 oktober-aanslagen en tijdens de voortwoekerende Gazaoorlog. Hoofdpersoon Shira Gutman is verslaggever bij een links georiënteerde krant en schrijft over archeologie — een onderwerp dat in Israël zwaar politiek geladen is omdat het vaak wordt aangewend om het bestaan en narratief van de Joodse staat te onderbouwen of juist te betwisten. Tijdens een reportage bij een opgraving (ze is vanuit Eilat per taxi naar Jordanië gegaan) wordt Shira bij terugkeer door douaneautoriteiten uit de rij gehaald, haar telefoon en laptop in beslag genomen en ze wordt kort vastgehouden. Uiteindelijk mag ze terug naar huis onder de voorwaarde dat ze haar Instagram verwijdert; mogelijke kritiek op nationale helden en parallellen tussen historische tunnels en die van Hamas liggen hieraan ten grondslag.

Haar arrestatie ontwricht haar professionele omgeving en persoonlijke relaties, en legt de spanning tussen nationale solidariteit en kritische journalistiek bloot. Van den Berg combineert feitelijke context en fictie op zo’n manier dat het verhaal urgent en informatief blijft, maar soms ook veel uitleg vergt en daardoor kroniek-achtig leest. Voor wie Israël van binnenuit wil begrijpen en meer wil leren over de oudere geschiedenis van het Joodse volk is het boek zeer waardevol; als literaire roman is het minder geslaagd omdat het te veel wil verklaren.

De genesis van het verraad — Martine van den Berg. Nijgh & Van Ditmar, €24,99.