Geen leven boven de grond, zonder leven ín de grond
In dit artikel:
Johan Dankert uit Sint Annaparochie, ex-zeeman en nu akkerbouwer en projectleider bij agrarisch collectief Waadrâne, experimenteert met regeneratieve landbouw om de bodem van het familiebedrijf dat hij twee jaar geleden overnam sterker te maken. Regeneratief boeren richt zich op het behouden en herstellen van bodemleven, nutriënten en wateropslag door minder diep ploegen, het inzetten van groenbemesters en het stimuleren van wormen, schimmels en andere bodemorganismen. Dankert zit in de overgang van gangbaar naar biologisch en wil bewust af van chemische gewasbescherming.
Onderzoekster Sigrid Dassen (Van Hall Larenstein) ondersteunt praktijkproeven in Friesland — onder meer via het Europese project Soilcrates en de regionale actie Regeneraasje kinst leare — en begeleidt proefveldjes van leden van Waadrâne waar verschillende groenbemesters worden getest. Zij benadrukt dat levende wortels in de grond de structuur luchtig houden, nutriënten vasthouden en voorkomen dat regen voedingsstoffen wegspoelt wanneer de grond kaal is. Goede bodemstructuur vermindert ziektedruk en de behoefte aan kunstmest.
In de praktijk stuiten boeren zoals Dankert op dilemma’s. Dit seizoen mislukten de veldbonen; ziekten sloegen toe en hij houdt er een gedeelte eigen fouten aan over: omdat hij geen frees heeft moest hij alsnog ploegen om de groenbemester in te werken, en dat gebeurde op een te koude bodem. Dassen zegt dat veel collega’s worstelen met de timing en techniek van het inwerken van groenbemesters; ploegen kan de bodemstructuur en het bodemleven verstoren en terugbrengen naar een pioniersfase. Alternatieven zijn klepelen of frezen die alleen de bovenlaag losmaken. Dankert verwacht binnenkort een frees waarmee hij vooral de bovengrond wil woelen en zo de biologie zo min mogelijk te belasten.
Op zijn percelen ziet Dassen positieve signalen: wormengaatjes en schimmeldraden maken duidelijk dat er leven in zit. Langs akkranden staan bloemranden om natuurlijke plaagbestrijders aan te trekken; zweefvliegen en lieveheersbeestjes helpen luizen te bestrijden. Haver met diepe wortels gebruikt Dankert als groenbemester, vaak in mengsels; de oogst van haver en veldbonen verkoopt hij momenteel als veevoer aan een melkveehouder, omdat de keten nog vooral op soja is ingericht.
Dankert verwacht geen eindpunt: het systeem vraagt voortdurend bijsturen, maar hoopt binnen enkele jaren een stabiele, gezonde bodembasis te bereiken waarin minder bemesting en bestrijding nodig is. Wie het bedrijf wil bezoeken kan op 3 september om 19.30 uur meedoen aan een Tour du Boer: dan geeft Dankert uitleg en rijdt men met een platte kar over het veld — aanmelding via www.waadrane.frl.