Er werd de afgelopen jaren minder landbouwgif gespoten, maar PFAS rukt op
In dit artikel:
Het landbouwgebruik van bestrijdingsmiddelen is de afgelopen vier jaar met ongeveer 22% gedaald, blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Vorig jaar ging het in totaal om circa 3,9 miljoen kilo, gemiddeld 5,6 kg per hectare tegenover 7,1 kg/ha in 2020. De daling wordt toegeschreven aan bewuster middelengebruik, nieuwe technieken en het verbod op bepaalde stoffen zoals de schimmelbestrijder mancozeb (verboden sinds 2021). Vooral de lelieteelt zag het middelenverbruik sterk teruglopen—ruim de helft minder—terwijl poot- en consumptieaardappelen nog steeds de grootste gebruikers zijn.
Tegelijkertijd neemt het gebruik van bestrijdingsmiddelen met PFAS toe, volgens een studie van adviesbureau CLM in opdracht van drinkwaterbedrijven en zeven provincies (onder meer Fryslân). PFAS is een groep door de mens gemaakte, moeilijk afbreekbare fluorverbindingen met waterafstotende eigenschappen. Het gebruik van pesticiden met PFAS steeg van ongeveer 150.000 kg in 2020 naar 250.000 kg in 2023; in Fryslân werd bij pootaardappelteelt in 2020 zo’n 3.000 kg geregistreerd. Bij afbraak van sommige PFAS kan het kleine molecuul TFA in het grondwater verschijnen; CLM trof dit in enkele gevallen aan. Dat stelt gezien strikte grondwaternormen een probleem voor drinkwatervoorziening en milieu.
Belangengroepen geven verschillende duiding: LTO-akkerbouwvoorzitter Tineke de Vries wijst op technologische vooruitgang en de rol van PFAS in effectiever werken (waardoor mogelijk minder stof nodig is), maar benadrukt dat volledige uitstap naar PFAS-vrije middelen niet snel kan omdat EU-autoriseringsprocedures jaren vergen. De Nederlandse Akkerbouwvakbond bekritiseert de CBS-meting op gewicht: groenere middelen worden soms in grotere hoeveelheden toegepast, waardoor de vergroening niet altijd zichtbaar is. In Denemarken geldt een verbod op PFAS-bevattende bestrijdingsmiddelen per 2027, maar Nederlandse telers vragen zich af of zo’n snelle overgang haalbaar is voor bijvoorbeeld de aardappelteelt.