Eddy van Hijum, opgegroeid in Woudsend, moet NSC loswrikken van Pieter Omtzigt en de PVV
In dit artikel:
Eddy van Hijum (Yde Johan, 1972) is een Fries-politicus met een lange CDA-achtergrond die zich na de koerstwisten binnen het CDA aansloot bij Pieter Omtzigt en medeoprichter werd van Nieuw Sociaal Contract (NSC). Opgegroeid in Fryslân, sprekend Fries en politiek gevormd in lokale verenigingen en studentenclubs, klom hij via raadslid en Tweede Kamer naar gedeputeerde van Overijssel en later naar het nationale toneel als vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet dat onder leiding van Dick Schoof functioneerde.
Na de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 maakte NSC uit het niets een stormachtige entree: 1,3 miljoen stemmen en twintig zetels. De partij trad toe tot een coalitie met PVV, VVD en BBB en speelde een sleutelrol bij het instellen van een zogeheten rechtsstaatverklaring en het voorkomen dat Geert Wilders direct premier werd. Van Hijum werd in het kabinet de vertegenwoordiger van Omtzigt en kreeg directe ervaring met lasten en tegenkrachten van regeren: interne fricties, afvallers binnen de partij en een moeizame samenwerking met coalitiepartners.
De val van het kabinet en de vervalserende positie van NSC schrijft Van Hijum toe aan structurele wantrouwen en machtsspelletjes binnen Den Haag. Volgens hem hebben VVD, BBB en PVV vaak naar de uitgang gekeken en weinig gedaan om die samenwerking te laten slagen; belangrijke dossiers als stikstof en migratie leverden volgens hem geen doorbraken op. Het Gaza-debat dit voorjaar noemt hij een kantelpunt: NSC-minister Caspar Veldkamp voelde zich ingesnoerd in zijn bewegingsvrijheid, trad af en NSC besloot vervolgens opnieuw uit het kabinet te stappen. De partij werd hierdoor politiek uitgehold en in de peilingen geslagen: momenteel wordt NSC op 0 zetels gezet, terwijl de PVV in peilingen sterk blijft.
Van Hijum erkent dat NSC fouten maakte — overmoed en naïviteit noemt hij — maar verdedigt ook dat de partij met inzet probeerde resultaten te boeken en vernieuwing te brengen. Zijn opdracht nu is duidelijk: NSC loswrikken van de beeldvorming rond Pieter Omtzigt en de associatie met deelname aan een regering waarin de PVV meeregeerde, en de partij nieuw leven inblazen als een duurzame politieke kracht. Hij profileert NSC als inhoudelijk alternatief dat sociale zekerheid, eenvoudiger regelgeving, aanpak van energiearmoede en tegelijk een strenger migratiebeleid combineert. Daarmee wil hij volgens eigen zeggen zowel kiezers die Den Haag moe zijn aanspreken als gepensioneerde CDA-kiezers uitdagen.
De kieslijst van NSC bevat nog enkele bekende namen: naast Van Hijum zelf staan oud-bewindslieden Judith Uitermark en Tjebbe van Oostenbruggen en een beperkt aantal oud-Kamerleden op de lijst. Veel oud-collega’s verlieten de partij wel: enkele gingen naar FNP, BBB of JA21; prominente Kamerleden zoals Nicolien van Vroonhoven en anderen stellen zich niet herkiesbaar. Staatssecretaris Sandra Palmen stapte na het vertrek uit het kabinet uit de partij, maar bleef korte tijd op eigen titel in het demissionaire kabinet.
Persoonlijk blijft Van Hijum Fries van hart: hij woont in Laag Zuthem, is getrouwd en vader van drie dochters, onderhoudt nauwe banden met Fryslân en voert het Fries graag in gesprekken. Zijn politieke stijl houdt vast aan waarden die hij als student ontwikkelde: betrokkenheid, inhoudelijkheid en verbinding met regionale problemen zoals infrastructuur (hij pleitte vroeger voor de Zuiderzeelijn/Lelylijn). Hij benadrukt dat NSC zich nu moet bewijzen met concrete voorstellen en een campagne die laat zien dat de partij meer is dan een kortstondige uitbarsting van onvrede in de Haagse politiek.