Door rechtvaardig vasten worden God en het volk intens met elkaar verbonden
In dit artikel:
In zijn exegese van Jesaja 58 laat hoogleraar Archibald van Wieringen zien hoe het hoofdstuk dramaturgisch en inhoudelijk een scherpe terechtwijzing bevat over het vasten. De tekst begint zonder inleidende zegswijzen meteen in Gods directe rede; dat geeft het woord van God onmiddellijk intensiteit. Door afwisselend de eerste en derde persoon te gebruiken benadrukt God tegelijk de aanspraak op en de afstand tot het volk: zij benaderen Hem wel, maar niet met de juiste houding.
Het volk klaagt in twee verwijtende vragen dat God niet ziet dat zij vasten en zich vernederen. God antwoordt even kort en fel: hun ritueel vasten gaat hand in hand met egoïsme, mishandeling van slaven en onderlinge twisten. Deze respons is retorisch van vorm: God stelt vervolgens zelf een reeks retorische vragen om duidelijk te maken wat vasten voor Hem níet is (een toon van uiterlijke vernedering) en wél is. Echt door Hem gewenst vasten betekent praktische gerechtigheid: boeien en juk verbreken, de vrijlating van onderdrukten, brood delen met hongerigen, vluchtelingen opnemen, kleding geven aan naakten en niet wegkijken van nood.
Van Wieringen wijst op taalkundige signalen die de emotie en stelligheid van Gods spreken tonen — korte, scherpe vragen en kleine discursieve woordjes die afkeuring of bevestiging markeren. Belangrijk is ook de verschuiving na vers 7: de vertelling laat dan de profeet aan het woord, wat impliceert dat hij Gods vragen aan het volk heeft voorgelegd. De tekst rapporteert vervolgens een positief resultaat: licht breekt door, God antwoordt wanneer het volk roept, en er volgt herstel en zegen voor het land.
Opmerkelijk is volgens de auteur dat God in de slotwoorden niet alleen spreekt als reagerende instantie maar alsof Hij naar zijn mensen zegt “hier ben ik” — een omkering van het gewone mens‑tot‑God‑adres en een teken van hernieuwde nabijheid als gevolg van echt rechtvaardig handelen. Van Wieringen gebruikt deze tekstanalyse om te benadrukken dat rituele vroomheid zonder sociale gerechtigheid volgens Jesaja waardeloos is, en dat echte religie zich concreet toont in zorg voor de onderdrukten en kwetsbaren.