Dit was de eerste vrouwelijke fotograaf van Leeuwarden: 'Ze moet onvermoeibaar zijn geweest'

In dit artikel:

Gerharda Henriëtte Matthijssen (1830-1907) brak door in het door mannen gedomineerde kunstwereldje van de negentiende eeuw en geldt als een vooruitstrevende feministe en kunstenares uit Leeuwarden. Ze was de eerste vrouwelijke beroepsfotograaf in Leeuwarden en maakte onder andere de vermoedelijk oudste luchtfoto’s van de stad in 1877, vanuit de toenmalige Nieuwe Toren. Dat jaar kreeg ze ook de bijzondere opdracht van het Koninklijk Fries Genootschap om foto’s te maken van een kunsttentoonstelling ter gelegenheid van hun 50-jarig bestaan, met koning Willem III als gastheer in het Stadhouderlijk Hof.

Matthijssen groeide op in een kunstenaarsfamilie en gaf vanaf 1852 tekenlessen aan jonge vrouwen. In 1878 organiseerde ze een baanbrekende tentoonstelling gewijd aan werk van uitsluitend vrouwelijke kunstenaars, een primeur in Nederland. Hiermee wilde ze de erkenning en waardering voor vrouwen in de kunstwereld versterken. Daarnaast startte ze een eigen kunstgalerie waar ze gerenommeerde kunstenaars aantrok en haar bijdrage aan de kunstwereld maakte. Haar lidmaatschap van het voorheen uitsluitend mannelijke Koninklijk Fries Genootschap in 1887 onderstreept haar bijzondere positie.

Hoewel er weinig persoonlijk materiaal zoals brieven bewaard is gebleven, komt uit onderzoek van auteur Gert Elzinga naar voren dat Matthijssen een onvermoeibare en gedreven vrouw was die veel barrières heeft doorbroken en mensen wist te mobiliseren voor haar feministische idealen. Het Historisch Centrum Leeuwarden wijdt van 28 juni tot 19 oktober een tentoonstelling aan haar leven en werk, waarin haar rol als pionier voor vrouwelijke kunstenaars verder wordt belicht.