Dit valt op aan de Friese verkiezingsuitslag: CDA achter PVV tweede partij, GroenLinks-PvdA krimpt tot laagste score ooit in Friesland
In dit artikel:
In Friesland laten de Tweede Kamerverkiezingen van deze woensdag een aantal duidelijke verschuivingen zien: het CDA maakt terrein goed in deze landbouwprovincie, de PVV blijft weliswaar de grootste partij maar verliest overal stemmen, Forum voor Democratie groeit relatief sterk, GroenLinks–PvdA noteert een historisch lage score en de regionale FNP stelt teleur bij haar landelijke debuut.
CDA herstelt positie
Na een dieptepunt bij de vorige verkiezingen staat het CDA onder leiding van Henri Bontenbal weer stevig in Friesland. De christendemocraten werden in vijf gemeenten de grootste (onder meer Súdwest-Fryslân, De Fryske Marren, Tytsjerksteradiel, Noardeast-Fryslân en Ameland) en in meerdere andere gemeenten tweede. Vooral in Noardeast-Fryslân zagen kiezers terugkeren naar het CDA nadat in 2023 stemmen naar NSC en BBB waren gegaan.
PVV verliest aan kracht maar blijft eerste
De Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders blijft de grootste partij in de provincie, maar met een duidelijk verlies in alle Friese gemeenten. De grootste terugval trok de PVV in Harlingen en op Terschelling; de kleinste verliezen waren op Vlieland en Schiermonnikoog.
Sterke FvD-groei in Friesland
Radicaal-rechtse Forum voor Democratie deed het in Friesland beduidend beter dan landelijk: 6,8% in de provincie tegenover 4,6% nationaal. De opmars was zichtbaar in gemeenten als Achtkarspelen, Dantumadiel, Ooststellingwerf, Noardeast-Fryslân en Weststellingwerf, en ook boven het Friese gemiddelde in Waadhoeke, Tytsjerksteradiel en De Fryske Marren. Ook JA21 boekte winst in alle gemeenten.
Historische daling voor GroenLinks–PvdA
De linkse alliantie GroenLinks–PvdA realiseerde in Friesland het laagste aantal stemmen ooit: ongeveer 51.500, waarmee ze achterblijven als vierde partij in de provincie. Dat is een scherpe terugval ten opzichte van eerdere decennia toen de PvdA vaak leidend was (tussen 2003 en 2017 de grootste partij). De daling wordt gekoppeld aan het verlies van verankering sinds deelname van de PvdA in Rutte-II en eerdere electorale verschuivingen; D66 profiteerde waar GroenLinks–PvdA terrein verloor, groeide in alle Friese gemeenten en werd onder meer grootste in Leeuwarden en Heerenveen.
FNP-landelijk debuut blijft mager
De Friese regionale partij FNP, die voor het eerst landelijk meedeed, had weinig succes: minder dan 15 per 1000 Friese kiezers stemde op de partij (onder 1,5%). De beste absolute score was in Súdwest-Fryslân (944 stemmen), procentueel scoorde de FNP het hoogst in Noardeast-Fryslân (circa 3%), maar ook daar bleef de partij achter bij BBB, ChristenUnie, JA21 en FvD. In gemeenten waar de FNP lokaal niet in de raad zit, viel de landelijke score extra tegen.
Kortom: Friesland ziet een heropleving van het CDA, een verzwakte maar nog leidende PVV, opkomst van FvD, een dieptepunt voor de linkse alliantie en een teleurstellend FNP-debuut. Deze lokale variaties laten zien dat nationale verschuivingen in Friesland sterk worden beïnvloed door gemeentelijke politiek en de positie van regionale partijen.