Dit oudejaar beleven we de grande finale van een slepende, knallende vuurwerk-discussie
In dit artikel:
In Nederland is na decennia van telkens oplopende onvrede en incidenten een landelijk verbod op consumentenvuurwerk aangenomen; de Eerste Kamer stemde in juli 2025, de wet moet bij de jaarwisseling 2026–2027 in werking treden, mits staatssecretaris Thierry Aartsen nog een handhavings- en compensatieplan oplevert. De beslissing sluit een lange, gefragmenteerde discussie die begon met een spectaculaire brand in 1992 en zich via herhaalde ongelukken, maatschappelijke klachten en onderzoeksrapporten ontwikkelde tot nationaal beleid.
Het kantelmoment vond volgens de reconstructie plaats stap voor stap. In het nieuwe jaar van 1992 veroorzaakte een man in Stiens per ongeluk een brand in de rieten kap van molen De Hoop; het vuur verwoestte de molen en bracht buurtbewoners en hulpdiensten in gevaar. Lokale bestuurders, te beginnen met burgemeester Cees Bijl van Leeuwarderadeel, opperden al kort daarna beperkingen rond kwetsbare gebouwen. Rond 2007 kwam de discussie weer terug toen gemeenten grote schade meldde door vandalisme en vuurwerk.
Het debat escaleerde verder na medische incidenten: op 1 januari 2010 behandelde het Rotterdamse Oogziekenhuis tientallen vuurwerkslachtoffers, veelal jongeren die toekeken. In 2017 adviseerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), onder leiding van Tjibbe Joustra, een verbod op knal- en siervuurwerk vanwege ‘gemiddeld een dode en honderden gewonden’ rond de jaarwisseling. Toch waren verschillende kabinetten (onder meer minister Ivo Opstelten eerder) lange tijd terughoudend.
De maatschappelijke steun voor een verbod groeide vooral door structurele problemen: honderden gewonden per jaar, frequente aanvallen op hulpverleners, en veel schade aan openbare en privé-eigendommen. Politie en brandweer werden vaker het mikpunt van geweld, stoorden zich aan de illegale handel en zagen het risico voor hun personeel oplopen; korpschef Erik Akerboom en landelijke coördinatoren pleitten voor maatregelen. Sinds 11 november 2022 geldt al een gedeeltelijk verbod op knalvuurwerk en sommige categorieën siervuurwerk, maar illegale import en gebruik hielden het probleem in stand.
De aangekondigde landelijke maatregel heeft directe gevolgen: vuurwerkverkopers vrezen faillissementen, personeelverlies en onopzegbare huurverplichtingen. Een ondernemer zei op Radio 1: „Ik ben mijn bedrijf na veertig jaar kwijt, door de overheid.” Tegelijkertijd zitten online verkopers in de lift: consumenten hamsteren nu massaal vóór het verbod, waardoor de branche een korte opleving meemaakt.
Praktische vragen blijven: hoe handhaaf je het verbod effectief, hoe voorkom je een groeiende illegale markt, en hoe vang je de economische schade voor kleine ondernemers op? Die kwesties moeten worden uitgewerkt in het handhavings- en compensatieplan voordat de nieuwe regels definitief ingaan.