'Dieren zijn net als mensen'. Marjolein de Rooij (53) richtte 's werelds eerste Vakbond voor Dieren op
In dit artikel:
Marjolein de Rooij (53) is de initiatiefnemer van de Vakbond voor Dieren — sinds begin 2022 naar eigen zeggen de eerste vakbond ter wereld die specifiek opkomt voor dieren in de veehouderij. Haar drijfveer komt voort uit een levenslange betrokkenheid bij dierenwelzijn: vegetarisch sinds haar twaalfde, civiel ingenieur van opleiding en jarenlang actief bij organisaties als de Dierenbescherming en de Partij voor de Dieren. De Rooij profileert zich als iemand met een “bètabrein”: ze combineert emotie voor dieren met een structurele, rationele aanpak om systeemverandering te bereiken.
De Vakbond voor Dieren wil dieren in de intensieve veehouderij een stem en betere omstandigheden geven door parallellen te trekken met menselijke vakbonden. De kernboodschap is dat veel landbouwdieren worden uitgebuit alsof het fabriekarbeiders van anderhalve eeuw geleden zijn: ze lijden aan gebrek aan ruimte, licht, sociale contacten en natuurlijke gedragsmogelijkheden. De vakbond streeft niet primair naar directe afschaffing van de veehouderij, maar naar concrete verbeteringen — denk aan meer bewegingsvrijheid, respecteren van sociale banden tussen dieren en rustperiodes voor zeugen — en naar collectieve afspraken die boeren niet onderlinge concurrentie laten blijven voeren op dierenwelzijn.
De Rooij meent dat veranderingen haalbaar en betaalbaar zijn: kleine aanpassingen kunnen volgens haar grote winst opleveren voor het dierenwelzijn zonder onbetaalbaar te zijn voor consumenten (ze noemt voorbeelden waarbij verschil in kostprijs verwaarloosbaar is). Strategisch zoekt ze samenwerking met boeren, wetenschappers en maatschappelijke organisaties en wil ze de politiek aansturen om wettelijke kaders te bieden. Tegelijkertijd ziet ze de rol van activisme als cruciaal: directe, schrille acties maken verandering bespreekbaar en openen de deur voor pragmatische voorstellen.
Haar loopbaan illustreert die hybride aanpak. Bij de Dierenbescherming werkte ze aan succesprojecten zoals het wettelijk verbod op wilde zoogdieren in circusvoorstellingen (2015) en het terugdringen van bepaalde lokale tradities. Ze was betrokken bij de oprichting van de Partij voor de Dieren in 2002, werkte daarna als woordvoerder voor humanitaire doelen en als adviseur voor voormalig minister Bert Koenders, en nam met haar gezin deel aan ontwikkelingsprojecten in Tanzania. In Arusha runden zij en haar man een lodge, ondersteunden ze weeskinderen, plantten jaarlijks tienduizend bomen en voerden anti-stroperswerk uit; tijdens de coronapandemie keerden ze terug naar Nederland maar het hotel blijft hun eigendom.
Concreet werkt De Rooij ook aan kennisopbouw: ze kreeg subsidie voor projecten die de “taal” van koeien in beeld brengen en zoekt naar positieve geluidskenmerken bij kippen naast de gebruikelijke focus op stresssignalen. Ze schreef in 2023 een boek over rechten van dieren en organiseert lezingen en congressen om het onderwerp te institucionaliseren — zelfs het idee van een cao voor dieren verschijnt inmiddels in het maatschappelijk debat.
De uitdaging blijft groot: de macht in de keten zit niet alleen bij boeren maar bij banken, supermarkten en verwerkende industrieën, en dieren kunnen niet staken of direct onderhandelen. De Rooij kiest daarom voor realisme en dialoog: veranderingen zullen volgens haar langzaam verlopen, maar zijn vergelijkbaar met maatschappelijke vooruitgang op andere gebieden (zoals de verbetering van arbeidsomstandigheden eerder in de geschiedenis). Met een mix van wetenschap, praktijkgericht beleid en publieke druk wil ze de veehouderij stap voor stap menselijker — en dierenvriendelijker — maken.