De wind komt in Den Haag uit alle hoeken aan de vooravond van Prinsjesdag
In dit artikel:
Den Haag schakelt tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen — woensdag en donderdag na Prinsjesdag — direct in campagnestand: het debat markeert de feitelijke aftrap naar de verkiezingen van 29 oktober en wordt grotendeels gestuurd door peilingen in plaats van alleen de Miljoenennota. In een Binnenhof dat ogenschijnlijk de oude gezichten toont, veranderen de machtsverhoudingen snel.
Nieuw Sociaal Contract (NSC) krijgt deze woensdag een nieuwe voorman: Eddy van Hijum, voormalig minister en opgegroeid in Woudsend, moet de partij uit het electorale slop trekken nadat NSC sinds 2023 flink is teruggevallen. Waar NSC in 2023 nog twintig zetels haalde — en BBB destijds zeven — tonen recente peilingen een veel kleinere achterban: in de Haagse realiteit zou NSC nog hooguit één zetel houden, BBB rond de zes, mede door een overstap van een NSC-Kamerlid naar BBB. De les uit 2023 blijft actueel: media-aandacht en peilingen kunnen kleine partijen snel groot of klein maken.
Het CDA profileert zich als de verrassende winnaar in de laatste Ipsos I&O-peiling. Onder leiding van Henri Bontenbal klimt de partij naar de tweede plaats achter de PVV; Bontenbal scoort als lijsttrekker het hoogste cijfer en heeft volgens onderzoekers het grootste ‘kiezerspotentieel’ onder zwevende kiezers. Daardoor wordt het CDA na jaren op de zijlijn plots het middelpunt van het debat, en kunnen tegenstanders hun kritiek vooral op hem richten.
Tegelijk worstelt de VVD onder Dilan Yesilgöz. Haar persoonlijke waardering viel terug van een 6,2 vorig jaar naar een 3,9 in de meest recente peiling, en haar koers ten aanzien van de PVV — eerst samenwerking openlijk mogelijk gemaakt, nu uitsluiting van links en PVV nastrevend — schept onzekerheid binnen kiezersgroepen. Yesilgöz probeert middels een “omarmen en uitsluiten”-strategie een centrumrechts kabinet te bouwen zonder PVV (CDA, D66, JA21, BBB werden genoemd), maar die houding kan zowel conservatieve als progressieve VVD-stemmen afstoten.
Aan de linkerzijde blijft GroenLinks-PvdA stabiel maar kwetsbaar; Frans Timmermans heeft opnieuw kans om kiezers te winnen die het bij NSC en anderen zoeken. En Geert Wilders en de PVV voeren opnieuw de oppositielijst aan en kunnen vanuit die comfortabele positie het politieke klimaat bepalen.
Kortom: de politieke wind in Nederland draait hard op basis van peilingen. De Algemene Politieke Beschouwingen bieden deze week het podium waar nieuwe favoriete kandidaten en strategieën worden getest — en waar vooral de vraag beantwoord wordt wie de komende weken de gunst van de zwevende kiezer weet te winnen.