De Nederlandse waterkwaliteit neemt dit jaar af - maar Friese zwemmers laten zich niet weerhouden door poep of blauwalg
In dit artikel:
In het Friese merengebied wordt deze zomer op veel plekken zwemmen afgeraden vanwege sterke groei van blauwalg en andere bacteriën. Op het Tjeukemeer bij Rohel geldt sinds 5 augustus een negatief zwemadvies; vergelijkbare waarschuwingen zijn te vinden bij het Tjeuke- en Slotermeer en andere Friese wateren. Nationaal kreeg dit jaar op 197 locaties ten minste één keer een veiligheidswaarschuwing over zwemwaterkwaliteit, tegen 142 plekken in 2024.
Voornaamste aanleiding voor de vervuiling in Friesland is volgens Waterschap Wetterskip Fryslân vooral de flinke toename van de ganzenstand. Hun uitwerpselen brengen extra voedingsstoffen en bacteriën in het water, waardoor cyanobacteriën (blauwalg) kunnen gedijen. Ook hondenpoep op stranden draagt bij: het blijft vaak op de oever liggen en spoelt bij regen alsnog het water in. In sommige buurten, zoals rond het Nannewiid bij Oudehaske, was de overlast zo groot dat bewoners zelf poep gingen opscheppen.
Blauwalg profiteert daarnaast van hoge watertemperaturen en lage waterstanden. Dit jaar kende Nederland eerder en meerdere hittegolven en een drogere lente, waardoor meren sneller opwarmen en voedingsstoffen geconcentreerder raken. Blauwalg kan bij zwemmers huidirritatie, misselijkheid en diarree veroorzaken, reden waarom beheerders waarschuwingsborden en gele planken onder informatieborden plaatsten om recreanten te attenderen.
Toch laten veel mensen zich door die adviezen niet tegenhouden. Op het stadsstrand van Balk staat een feloranje bord dat te water gaan wordt afgeraden, maar tientallen badgasten negeren dat en vinden het advies niet dwingend. Sommige recreanten denken dat stroming of doorvaren schepen de risico’s verkleinen; anderen vinden dat overal vervuiling voorkomt en accepteren het als onvermijdelijk.
Wetenschappers wijzen op structurele maatregelen om het probleem te beperken. Hoogleraar Michelle van Vliet (Universiteit Utrecht) benadrukt dat klimaatverandering de omstandigheden voor blauwalgen zal verergeren en pleit voor betere watercirculatie en “natuurvriendelijke oevers” met veel beplanting om schaduw te bieden en algengroei te remmen. Praktische gedragsmaatregelen zijn ook belangrijk: honden uitlaten niet vlak bij zwemwater, afval en hondenpoep opruimen en toiletten gebruiken.
Kortom: de combinatie van meer ganzen, warmer en ondieper water en menselijk gedrag zorgt deze zomer in Friesland voor een toename van blauwalgrisico’s. Lokale waarschuwingen en borden wijzen de weg, maar effectiever waterbeheer en gedragsverandering zijn nodig om het probleem structureel te verminderen.