'De hemel & aarde winkel', een wervelende toproman die ontroert 

In dit artikel:

James McBride, een gevestigde naam in de Verenigde Staten, introduceert in De hemel & aarde winkel een mengeling van misdaad, gemeenschapsgeschiedenis en hartverwarmende menselijkheid die zich afspeelt in Chicken Hill, een armoedige buitenwijk van Pottstown, Pennsylvania. In juni 1972 wordt bij graafwerkzaamheden een lijk in een oude waterput gevonden; ook een mezoeze duikt op, en al snel valt de verdenking op de overgebleven Joodse bewoner Malachi — totdat een orkaan sporen uitwist en het onderzoek stilvalt.

Het boek springt vervolgens terug naar de jaren dertig, wanneer Chicken Hill vooral Joodse gezinnen huisvest en een sjoel met mikwe het sociale hart vormt. Naarmate betere buurten bereikbaar worden vertrekken veel Joden en nemen zwarte families uit het Zuiden hun huizen over. Centraal staat Chona, een in Amerika geboren Jodin die samen met haar Roemeense man Moshe de gelijknamige kruidenierswinkel uitbaat: niet winstbejag maar gemeenschapsbanden geven er de toon. Moshe runt ook twee theaters waar zwarte jazzbands optreden; rond het echtpaar ontwikkelt zich een bont gezelschap personages — van Nate, de zwarte theatermedewerker, tot de ongrijpbare Malachi en een huisarts die zowel mank loopt als lid is van de Ku Klux Klan.

De handelingslijn kantelt als het paar de dove jongen Dodo opneemt: een familiezaak van Nate, wiens moeder bij een ongeluk omkwam. Staatsregels willen dat een dove zwarte wees naar een inrichting, maar de buurt verzet zich; de KKK-arts gooit olie op het vuur. Kleine, symbolische vondsten — een stierkikker in de mikwe, waterproblemen in de sjoel — stapelen de spanning op en koppelen oude geheimen aan actuele strijd om solidariteit en rechtvaardigheid.

De vertaling van Kees Mollema houdt historische taalgebruikingen intact, wat kritisch wordt besproken (onder meer de keuze ‘blank’ voor ‘white’). De roman wordt geprezen als meeslepend en ontroerend. Uitgave: Meridiaan Uitgevers, €27,99.