D66 in de nieuwbouwwijk, CDA in het dorp en Forum snoept van PVV: dit valt op bij de verkiezingsuitslag
In dit artikel:
Analyse van stembureaus in Friesland na de Tweede Kamerverkiezingen 2025 laat vijf duidelijke patronen zien, gebaseerd op kaarten met uitslagen per stembureau en vergelijking met 2023.
1) D66 wint terrein in nieuwbouwwijken
D66 (Rob Jetten) scoort opvallend goed in recent gebouwde wijken rond Leeuwarden en in andere nieuwbouwlocaties in Friesland. In Middelsee (stembureau OBS De Pionier) kreeg D66 28,4% van de stemmen; twee jaar eerder was dat al redelijk, maar nu veel sterker. Vergelijkbare profielen zijn te zien in Goutum, Zuiderburen, Hotel Van der Valk (Leeuwarden), Skoatterwâld (Heerenveen) en Offingawier (Sneek). De verschuiving naar D66 komt niet alleen uit één politieke hoek: stemmen stroomden zowel van links als van rechts richting D66.
2) Een stembureau dat dicht bij de landelijke uitslag zit
Stembureau Ontmoetingskerk in Gorredijk scoort bijzonder representatief ten opzichte van het nationale beeld: PVV 16,5% (landelijk 16,8), D66 16,7% (landelijk 16,9), GroenLinks/PvdA 13,3% (landelijk 12,7) en VVD 14,8% (landelijk 14,2). Alleen het CDA wijkt er iets positief af (14% versus 11,8% landelijk).
3) PVV verliest, maar radicaal-rechtse bloc blijft sterk
De PVV blijft geografisch geconcentreerd in een ring langs de provinciegrenzen en de Waddenkust, maar verliest aanzienlijk ten opzichte van 2023. Het aantal stembureaus waar de PVV het grootst was, daalde van 341 naar 180. Voorbeelden: in Harkema (De Fûgelkamp) zakte het PVV-percentage van ~50% naar 37,6%; in Lemmer en Sneek ook forse terugval. Tegelijkertijd wint Forum voor Democratie op veel van die plekken; bij optelling van PVV, FvD en JA21 blijft het radicaal-rechtse blok op veel locaties dominant. De provinciale scheidslijn blijft: progressief in stad en direct omliggende welvarende, hoogopgeleide wijken; radicaal-rechts in armere wijken en aan de randen.
4) CDA herwint terrein op platteland en in dorpen
Na het wegvallen van de ‘landsheer’ positie in 2023 is het CDA terug als grootste op veel stembureaus: 155 bureaus werden door het CDA gewonnen. De partij heroverde centrumdorpen (Balk, Buitenpost, Burgum, IJlst, Joure) en ook plaatsen als Drachten, Dokkum en Franeker. In Súdwest-Fryslân verschoof het electoraat op veel plekken van PVV/BBB naar het CDA; voorbeelden tonen flinke CDA-stijgingen en evenzoveel dalingen bij concurrerende partijen.
5) NSC en FNP: sterke teruggang en lokaal begrensde steun
NSC (Omtzigt) is praktisch weggevaagd in Friesland; locaties waar NSC in 2023 nog grote percentages haalde tonen nu nagenoeg geen stemmen meer (bijv. Glinstra State en Berchhiem in Burgum). Veel voormalige NSC-stemmen leken te zijn herverdeeld naar D66 en CDA. De regionale partij FNP bleef marginaal in vrijwel de hele provincie, met enkele uitschieters rond Dokkum — één plaats (Nijewier) overschreed net de 10%-grens. Provinciaal kreeg FNP nog geen 6.500 stemmen, vergelijkbaar met de Partij voor de Dieren.
Bijzonderheden
- In Wytgaard eindigden CDA, D66 en GroenLinks elk precies op 65 stemmen; de Piratenpartij kreeg er opvallend veel (15 stemmen) voor een kleine partij.
- Het algemene beeld op de kaarten verandert niet ingrijpend ten opzichte van 2023: de stedelijke, welvarende gebieden blijven progressief, de randen en minder welvarende wijken blijven gevoelig voor radicaal-rechts, al met een verschuiving binnen dat blok en winst van D66 in nieuwbouwgebieden.
Deze observaties zijn rechtstreeks afgeleid van de stembureaukaarten voor Friesland en vergelijken de uitslagen van 2025 met die van 2023, waarbij verschuivingen tussen partijen en de ruimtelijke verdeling van steunpatronen centraal staan.