Arjan Hut maakt 'literaire expositie' over dichtbundels, op Schiermonnikoog. 'Makket it nijsgjirrich, prikkelt it?'
In dit artikel:
Dichter fan Fryslân Arjan Hut organiseert op Schiermonnikoog een tentoonstelling van omslagen van Friese dichtbundels onder de titel Lytse ivichheid. Hij selecteerde 49 omslagen uit ongeveer de afgelopen eeuw, liet ze afdrukken op A3-formaat en plaatste ze “achter de ramen” van zo’n 25 huizen op het eiland. De expositie maakt onderdeel uit van het literaire festival Meet Me At The Lighthouse (13–16 november), waarbij Hut meegaat in een schemerwandeling met voordrachten op verschillende plekken; hij voorziet de posters ’s avonds van licht met een necklamp, in een opzet die de grens tussen boek en podium wil vervagen.
Hut, die drie jaar Dichter fan Fryslân is geweest en zes bundels op zijn naam heeft, ziet het omslag als essentieel vormaspect van poëzie: een soort reclameposter die nieuwsgierig moet maken. Bij de selectie keek hij uitdrukkelijk naar de affichewaarde van covers—of ze prikkelen, uitnodigen om op te hangen, of als beeld werken los van de tekst. Het idee ontstond deels uit het dagelijkse kijken naar hoe een kaft in een interieur valt; voorbeelden zoals het felle geel van een recente bundel voor een witte muur illustreerden dat.
Voor het samenstellen van de tentoonstelling deed Hut uitgebreid bronnenonderzoek: hij haalde omslagen uit privéboekenkasten van collega-dichters en uit archieven van Tresoar in Leeuwarden. Daarbij kwam ook Friese boekengeschiedenis boven water: wie ontwierp welke omslag, hoe werden bundels gefinancierd en geproduceerd, en welke bewegingen—zoals de doe-het-zelf-stroom rond de Koperative Utjowerij in de jaren zeventig—bepaalden verschijningsvormen. Via speurwerk kon hij bijvoorbeeld vaststellen welke ontwerper achter een omslag uit 1965 zat, en zo verbindt de tentoonstelling visuele vormgeving met de verhalen erachter.
Hut nam ook twee van zijn eigen bundels op in de expositie; hij benadrukt dat hij altijd nauw samenwerkt met vormgevers en de bundel ziet als totaalproduct waarbij omslag en inhoud elkaar versterken. Ondanks de tendens dat jongere dichters vaak andere podia kiezen, gelooft hij dat de papieren bundel als kunstobject en visuele drager van poëzie een toekomst heeft.
De posters zijn volgend voorjaar te zien in Tresoar en daarna wil Hut ze schenken aan het Lauwers College in Buitenpost—zijn oude school—om zo poëzievoorziening in de mediatheek te versterken en leerlingen in contact te brengen met Friese literaire vormgeving. De expositie is een van de grotere projecten binnen zijn verlengde aanstelling als Dichter fan Fryslân; zijn termijn is met een jaar verlengd omdat zulke initiatieven tijd vragen.
Meet Me At The Lighthouse opent op 13 november met een gedicht van Hut en biedt verder leesclubs, presentaties, lezingen en workshops (zoals druktechniek en boekbinden). Naast Hut treden onder anderen Eva Meijer, Adriaan van Dis, Bart Moeyaert en Connie Palmen op; het festival heeft het thema ‘schemer’ en loopt tot en met 16 november.