AI-app van ChatGPT laat gebruikers in minuten nepnieuws van Nederlandse media maken
In dit artikel:
OpenAI heeft Sora 2 uitgebracht, een krachtige videocreatie‑app die realistische, door AI gegenereerde video’s binnen enkele seconden produceert. De nieuwe versie, vorige week geïntroduceerd in de Verenigde Staten en Canada, is preciezer en realistischer dan eerdere systemen en draait in een iPhone‑app waarin gebruikers met een korte tekstprompt of door hun gezicht te scannen een levensechte scène kunnen laten maken. Gebruikers kunnen hun eigen beeltenis ook beschikbaar stellen voor anderen; op het platform circuleren nu al filmpjes met bekende figuren zoals Sam Altman, Alexander Klöpping en Jake Paul die gebeurtenissen tonen die nooit hebben plaatsgevonden.
Onderzoekers en redacties waarschuwen dat Sora 2 het maken van Nederlandstalig nepnieuws extreem laagdrempelig maakt. Hoewel OpenAI beperkingen heeft ingebouwd die sommige Amerikaanse nieuwszenders uitsluiten, zijn veel Nederlandse media eenvoudig na te bootsen: lokale en landelijke programmamakers en kranten (zoals DVHN, Leeuwarder Courant, NOS en SBS6) kunnen moeiteloos in synthetische video’s verschijnen. De Leeuwarder Courant laat zien hoe snel er valse beelden kunnen ontstaan — van gefingeerde kampioensvieringen van Cambuur of FC Groningen tot verzonnen verklaringen over een onafhankelijk Fryslân.
Experts signaleren twee grote zorgen. Ten eerste vergroot het realisme en het gebruik van herkenbare logo’s en formats de geloofwaardigheid van nepvideo’s; mensen hechten automatisch vertrouwen aan een bekende merkuiting. Ten tweede maakt de combinatie van virale platforms (TikTok, Instagram) en eenvoudige tools het risico op snelle verspreiding van desinformatie groot. Onderzoeker Lisa Gaufman (RUG) benadrukt dat bestaande “cloaking”-trucs — doen alsof een bericht van een bekende bron komt — veel effectiever worden met zulke video’s. Adjunct‑hoofdredacteur Alfred Meester (DVHN/LC) vreest dat dit de ruimte voor betrouwbare journalistiek uitholt en polarisatie versterkt; zijn redacties willen hun beeldmateriaal daarom bewust AI‑vrij houden.
OpenAI plaatst een watermerk op door Sora gemaakte video’s om kijkers te waarschuwen, maar dit blijkt in de praktijk weinig effectief: veel mensen herkennen het logo niet en er bestaan al eenvoudige methoden en tools om het watermerk te verwijderen (zelfs ChatGPT kan instructies geven om dat te doen). Technisch zijn er nog kleine fouten te zien — onnatuurlijke bewegingen, uitspraakfouten zoals “Frijslan” — maar door iteratief genereren zijn die grotendeels weg te werken, waardoor toevallige kijkers de nepvideo snel geloven.
Sora 2 is officieel nog niet beschikbaar in Europa, mogelijk vanwege regelgeving zoals de Europese Digital Services Act die platforms verantwoordelijk houdt voor verspreide content. Toch kunnen Nederlanders via uitnodigingen en VPNs al met de dienst experimenteren. Behalve oproepen tot politieke ingrepen pleiten deskundigen voor strengere technische waarborgen, betere moderation door platformen en meer mediageletterdheid onder het publiek om de impact van deze nieuwe generatie deepfakes te beperken.